Deze week las ik een mooi verhaal wat ik graag met jullie deel. Het ging over een vrouw van rond de 40, die met regelmaat naar het ziekenhuis moest voor behandelingen. Ze had kanker. Tijdens haar eerste bezoek viel haar oog op een foto aan de wand in de wachtkamer. Het was een afbeelding van een oude eikenboom waarbij het ochtendlicht in banen van ochtenddauw, door de takken scheen. Na deze ‘ontmoeting’ met de eikenboom, besloot ze om voortaan bij iedere afspraak wat eerder aanwezig te zijn. Dat gaf haar de tijd om nog even in alle rust naar de foto te kijken en te ontspannen, voordat haar chemotherapie van start ging. Een mooi voorbeeld van: De kracht van natuur in beeld.
Maar wat nu als hier een Picasso had gehangen? Of een skyline van New York? Had dit hetzelfde effect gehad op deze mevrouw? Had zij dan ook de moeite genomen om eerder van huis te gaan om langer in het ziekenhuis te kunnen zijn?
Met de keuze van de wandaankleding, kun je iemands lichamelijke en mentale zijn beïnvloeden
Bezoekers en patiënten binnen een ziekenhuis, of een andere zorginstelling, ervaren in de meeste gevallen stress. Dit kan voortkomen uit de zorgen die zij ervaren rondom hun ziekte of die van hun naasten. Ook kan het gaan om stress als gevolg van onzekerheid bij een blije gebeurtenis zoals een geboorte: Is alles goed gegaan? Of; Hoe tref ik mijn vader vandaag aan in het verzorgingstehuis? Wat zijn de resultaten van mijn onderzoek? Of: Mag ik vandaag naar huis?
Gevoelens van onder meer stress en angst maken dat de kunst die gekozen wordt binnen een zorginstelling de gebruikers voorál dient, wanneer deze bijdraagt aan het kunnen verlagen van deze gevolgen. Met de keuze van de wand- en/of plafondaankleding, kun je iemands lichamelijke en mentale zijn beïnvloeden. Met name in de zorgonderdelen waarbij de intensiteit van stress hoger ligt, stijgt ook de relevantie van het juist kiezen van een afbeelding. Ook bij mentale aandoeningen wordt gezien dat het gebruik van bepaalde beelden juist kan leiden tot negatieve reacties.
Wereldwijd, sinds decennia, wordt onderzoek gedaan naar wat antwoord geeft op de vraag: Welk type beeld werkt het meest helend voor de mens? Onderzoeken wijzen uit dat de overgrote meerderheid van respondenten binnen deze studies altijd kiest voor realistische natuurafbeeldingen, ook wel bekend als; Healing Art.
IS IEDERE NATUURAFBEELDING DAARMEE ‘HELEND’ ?
Nee. Ook binnen de categorie ‘natuur’ zijn er veel verschillen. Wanneer niet zorgvuldig gekozen wordt voor een afbeelding die voldoet aan de wetenschappelijk gestelde uitgangspunten voor Healing Art, kunnen de resultaten zelfs een averechtse uitwerking hebben op mensen. Dit is met name in een zorgomgeving een aandachtspunt. Neem als voorbeeld een afbeelding van een dicht bos: je ziet dit soort foto’s vaak terug op wanden in de zorg. Bij Healing Art ligt de essentie onder andere én men name in veiligheid, ruimtelijkheid en herkenbaarheid. Het zijn juist niet de meest spannende landschapsbeelden die ons lichaam op een positieve manier doen reageren, maar die simpel ogende, herkenbare, veilige beelden. Waar nul ruimte is voor gevaar, abstractie of surrealisme.
Wanneer je de wetenschap erop naslaat, doet de afbeelding van het dichte bos niet wat de maker er waarschijnlijk mee bedoeld had. Sterker nog; dit concrete voorbeeld werkt zelfs stress verhogend. Het beeld creëert een gevoel van onveiligheid, door de onoverzichtelijkheid en het potentiele gevaar dat er óók kan zijn. Wij reageren primair nog altijd zoals onze voorouders dit ook deden. De mens heeft voor het grootste deel van onze ontstaansgeschiedenis geleefd in natuurlijke omgevingen. Het vermogen om specifieke natuurlijke elementen op te merken, bood hen een enorm voordeel: planten, bloemen, dieren, water, vormden namelijk allemaal een signaal voor de aanwezigheid van voedsel. Omdat zij oog hadden voor deze natuurlijke aspecten én daarnaast ook veiligheid, wisten zij te overleven en hun genen door te geven aan ons. Dit zorgt ervoor dat wij vandaag de dag nog altijd worden geboren met eenzelfde fascinatie voor natuur. En dan met name die aspecten die ons een gevoel van herkenning en veiligheid geven.
En hoe zit het dan met kunst?
Eigentijdse kunst is vaak conceptueel; om het te kunnen begrijpen heb je meestal niet genoeg aan je zicht alleen; je hebt achtergrondinformatie nodig. Bij realistische natuurafbeeldingen werkt dit anders: vanuit onze intuïtie zijn we in staat deze direct te begrijpen. Een studie uit 2006 over de effecten van kunst in ziekenhuizen, toonde aan dat patiënten een minder helend resultaat behaalden in de aanwezigheid van abstracte kunst. De voorkeur bleek ook hier weer uit te gaan naar de positieve afleiding en het kalmerende effect dat de natuur op hen had. Ook wetenschapper Ulrich toonde in de jaren ’80 al aan dat abstracte kunst zelfs angst kon opwekken bij mensen die ontwaakten na een operatie. Hier ligt een connectie tussen ons brein en onze emotie: Kijken naar afbeeldingen beïnvloedt dat deel van de hersenen dat onze emoties verwerkt. Wanneer je naar iets kijkt dat onbekend of vreemd is voor je, zal je brein moeite hebben om dit in context te plaatsen, wat zich kan uiten in angstgevoelens.
Wat levert Healing Art op?
Een keuze voor Healing Art aan de wand of het plafond, kan volgens de wetenschap een waslijst aan voordelen opleveren. Denk hierbij aan stressreductie, angstafname, het laten herstellen van een vermoeid brein, verhoging van productiviteit en concentratie, een hogere pijntolerantie, het samen brengen van mensen (tegengaan van eenzaamheid) en meer.
Wetenschapper Ulrich toonde op basis van dossier-gegevens in ’84 aan dat galblaas patiënten die na hun operatie toevallig kwamen te liggen in een kamer met uitzicht op bomen: minder krachtige pijnstillers nodig hadden dan patiënten die kwamen te liggen in een kamer met uitzicht op een stenen muur. Daarnaast was het postoperatieve verblijf van patiënten met uitzicht op groen korter, deden zich minder complicaties voor zoals hardnekkige hoofdpijn en stonden in hun statussen minder negatieve beoordelingen. Wat geen onderdeel uitmaakte van dit onderzoek, was het gevolg in kostenreductie. Dit heeft Ulrich later in 2010 wel inzichtelijk gemaakt. Op een een psychiatrische afdeling in een ziekenhuis werden diverse soorten kunst opgehangen. Dit was het resultaat:
Gemiddelde kosten voor injecties (tegen angst, stress, agitatie & agressie) in 1 jaar (inclusief arbeid):
| Type afbeelding | jaarlijkse kosten in $ |
| Geen afbeelding (kale muur) | 45,082 |
| Abstracte kunst | 41,815 |
| Abstracte natuur | 38,465 |
| Realistische natuurfoto (Healing Art) | 18,456 |
In vergelijk met een kale muur, bespaarde deze zorginstelling $26,626 per jaar aan injecties. De gemiddelde besparing kwam uit op $19,188 per jaar.
Dit is een specifiek voorbeeld uit een zorginstelling. Maar je kunt je voorstellen dat een vermindering van stress in een kantoor kan zorgen voor lager ziekteverzuim. Dat stress- en angstreductie bij een tandarts kan bijdragen aan een meer positieve (ontspannen) beleving van klanten en ook een lagere noodzaak tot pijnstilling. Dat een Healing Art beeld in een relaxte omgeving als een restaurant, hotel of yoga-studio het gevoel van rust kan versterken en daarmee ook bijdraagt aan de algehele beleving van een klant.
Healing Art heeft zijn uitwerking in íedere omgeving. Dat is simpelweg het gevolg van onze genetisch bepaalde positieve emotionele band met de natuur. We reageren primair op een natuurbeeld dat we tegenkomen of dat ons wordt voorgeschoteld. En juist daarom is het zo belangrijk dat wát we zien (of onze medewerkers/patiënten/bezoekers laten zien), een positieve uitwerking heeft. Om de gewenste positieve effecten te kunnen behalen is het belangrijk dat de beelden voldoen aan de gestelde voorwaarden van Healing Art. Door een verkeerd gebruik van beeld zullen de gewenste effecten niet behaald worden en kan zelfs het tegenovergestelde aan lichamelijke reacties worden getriggerd, zoals bijvoorbeeld stress of angstgevoelens.
Wil je meer weten, zien of ben je benieuwd hoe je Healing Art kunt toepassen binnen jouw werk-/zorg-/leefomgeving? Neem gerust contact met me op.
